U okviru podjele vlasti, žene u BiH i FBiH zastupljene su u sudskoj vlasti više nego u bilo kojoj drugoj grani. Međutim, postoji nesrazmjer između broja žena koje rade u sudstvu i broja žena koje se nalaze na visokim funkcijama u pravosudnim organima ili u sudovima više nadležnosti. Na mjestima moći i odlučivanja žene se i dalje suočavaju sa fenomenom „staklenog plafona”[1].

Da bismo u potpunosti sagledali rezultate analize učešća žena u sudskoj vlasti u FBiH, potrebno je da ih stavimo i u kontekst jednakosti spolova u istim tijelima u EU. U 2012. godini oko jedne trećine (34%) sudija vrhovnih sudova u državama članicama EU bile su žene, a dvije trećine muškarci, ali ovaj broj varira među državama članicama. S vremenom udio žena u vrhovnim sudovima je povećan sa 30% u 2007. godini (prva godina za koju su podaci potpuni za svih 27 država članica) na 34% u 2012. godini, odnosno prosječni porast iznosi 0,7 postotnih bodova godišnje[2].

 

Podaci pokazuju da najviše položaje u sudstvu, uglavnom, zauzimaju muškarci. U 2012. godini na položaju predsjednika vrhovnih sudova država članica EU bio je 21 muškarac (78%), a samo šest žena (22%). Na istom položaju je vidljiva i veća nejednakost na nacionalnom nivou (slika 28). Od devetnaest ustavnih sudova samo jedan (ili 5%) u EU je na čelu imao ženu (Slovačka). Samo dva od osamnaest upravnih sudova (ili 11%) su na pozicijama predsjednika imali žene, i to Njemačka i Slovenija. Uzimajući u obzir učešće žena u sudstvu općenito (vrhovni, ustavni i opći sudovi), žene su činile svega 14% predsjednika u 2012. godini (9 od 64)[3].

12334Graf 7 Rodna nejednakost među predsjednicima sudova i javnih tužilaca EU 27

Evropski sudovi Predsjednici/ce Članovi  
  Žene

(N)

Muškarci

(N)

Žene

(N)

Muškarci

(N)

Žene

(%)

Muškarci

(%)

Prvostepeni sud Evropskih zajednica 0 1 6 21 22 78
Evropski sud za ljudska prava 0 1 18 29 38 62
Evropski sud pravde 0 1 4 23 15 85
Opći sud Evropske unije 0 1 2 5 29 71
Ukupno 0 4 30 78 28 72
– = n/a, : = podaci nisu dostupni  
Podaci od 20/5/2013-21/8/2013.  

Tabela 29 Spolna struktura evropskih sudova

Na osnovu podataka iz godišnjih izvještaja Visokog sudskog i tužilačkog vijeća BiH iz 2010. i 2012. godine, analiza situacije u BiH ukazuje na činjenicu da se broj žena i muškaraca u tužilaštvima i sudovima kreće u okviru standarda koji je utvrđen Zakonom o ravnopravnosti spolova u BiH[4] i da su procenti učešća veći od većine zemalja članica EU.

Sudovi (BiH, entitetski, DB, kantonalni, okružni, općinski, osnovni) Godina Muškarci Žene Ukupno
2010. 345 (37%) 592 (63%) 937
2012. 347 (36%) 615 (64%) 962
Tužilaštva (BiH, entitetska, DB, kantonalna, okružna) 2010. 162 (53%) 146 (47%) 308
2012. 155 (50%) 155 (50%) 310

Tabela 30 Spolna struktura sudova i tužilaštava u BiH

  % žena – 2010 % žena – 2012
Sud BiH 43 43
Sud FBiH 58 63
Kantonalni sudovi 66 68
Općinski sudovi 67 67
Tužilaštvo BiH 53 52
Tužilaštvo FBiH 44 55
Kantonalna tužilaštva 47 50

Tabela 31 Zastupljenost žena u sudovima i tužilaštvima u BiH

 

124124

Graf 8 Spolna struktura sudova u BiH

dasda

Graf 9 Spolna struktura tužilaštava u BiH

Dakle, gledajući samo učešće žena, ono je na zavidnom nivou, a i podaci o spolnoj zastupljenosti na višim pozicijama, tj. predsjednika sudova i glavnih tužilaca, pokazuju da je na ovim pozicijama u 2010. i 2012. godini bilo oko 40% žena. Vidljive razlike postoje kada se analizira učešće žena na rukovodećim pozicijama. Dok je njihovo učešće na funkciji predsjednika suda vidljivo na nivou kantonalnih sudova (80%), ne moženo uopće govoriti da obavljaju ulogu glavnih tužilaca, jer su na državnom i entitetskom nivou to muškarci. Žene su prisutne na ovim pozicijama na nivou kantonalnih tužilaštava (četiri od deset u 2012. godini).

Podaci o spolnoj zastupljenosti na višim pozicijama u sudovima za 2012. godinu su sljedeći:

Ø  predsjednice kantonalnih sudova 80%,

Ø  predsjednice okružnih sudova 40%,

Ø  predsjednice općinskih sudova 45%.

  2010. 2012.
Predsjednik/ca suda Predsjednik/ca suda
Institucija M Ž M Ž
Sud BiH   1   1
Vrhovni sud FBiH 1   1  
Kantonalni sudovi 2 8 2 8
Okružni sudovi i okružni privredni sudovi 6 4 6 4
Općinski sudovi 14 14 17 14
Osnovni sudovi 13 4 12 7
Ukupno 40 31 41 33

Tabela 32 Spolna struktura predsjednika sudova po nivoima pravosudnih institucija

  2010. 2012.
Glavni tužilac/teljica Glavni tužilac/teljica
Institucija M Ž M Ž
Tužilaštvo BiH 1   1  
Federalno tužilaštvo FBiH 1   1  
Kantonalna tužilaštva 7 3 6 4
Ukupno 16 4 15 5

Tabela 33 Spolna struktura glavnih tužilaca po nivoima pravosudnih institucija

[1]NVO Izvještaj u sjeni, Žene u političkom i javnom životu (čl. 7. i 8. u vezi sa članom 1. CEDAW Opća preporuka broj 23 (Politički i javni život).

[2]EU (2013), Women and men in leadership positions in the European Union – A review of the situation and recent progress.

[3]Ibid.

[4]Sudski sistem Bosne i Hercegovine čine:

  • tri ustavna suda,
  • Sud BiH,
  • dva entitetska vrhovna suda,
  • 16 kantonalnih i okružnih sudova (10 u FBiH, pet u RS i jedan u Distriktu Brčko BiH),
  • 51 općinski i osnovni sud (31 u FBiH, 20 u RS i jedan u Distriktu Brčko BiH),
  • pet okružnih privrednih sudova u Republici Srpskoj i
  • Viši privredni sud u Banjoj Luci.