Da bismo vidjeli kako doista žene uživaju politička prava, ova studija daje nalaze analize i statistike uključenosti žena i u druge funkcije u svim granama vlasti. Pošto je najveća politička moć u državi koncentrirana u organima izvršne vlasti, studija je uradila i rodnu analizu strukture ovog nivoa vlasti.
Dok je u zemljama članicama EU vidljiva prisutnost žena kao predsjednica vlada, premijerki, ministrica i zamjenica ministara[1], te čak blagi porast zastupljenosti žena za 1,5 procenata između 2010. godine i 2012. godine na ovim pozicijama[2], za isti period u FBiH vidljivo je daleko manje učešće žena.
|
|
Predsjednici/ce | Premijeri/ke | Ministri/ce i zamjenici/ce ministara | |||||
| Žene
(N) |
Muškarci
(N) |
Žene
(N) |
Muškarci
(N) |
Žene
(N) |
Muškarci
(N) |
Žene
(%) |
Muškarci
(%) |
|
| EU-28 | 1 | 20 | 3 | 25 | 258 | 765 | 25 | 75 |
| Belgija | – | 1 | 6 | 13 | 32 | 68 | ||
| Bugarska | 1 | 1 | 19 | 37 | 34 | 66 | ||
| Češka | 1 | 1 | 1 | 14 | 7 | 93 | ||
| Danska | – | 1 | 10 | 12 | 45 | 55 | ||
| Njemačka | 1 | 1 | 12 | 32 | 27 | 73 | ||
| Estonija | 1 | 1 | 1 | 12 | 8 | 92 | ||
| Irska | 1 | 1 | 4 | 26 | 13 | 87 | ||
| Grčka | 1 | 1 | 2 | 23 | 8 | 92 | ||
| Španija | – | 1 | 10 | 28 | 26 | 74 | ||
| Francuska | 1 | 1 | 18 | 20 | 47 | 53 | ||
| Hrvatska | 1 | 1 | 4 | 17 | 19 | 81 | ||
| Italija | 1 | 1 | 15 | 47 | 24 | 76 | ||
| Kipar | 1 | 1 | 1 | 11 | 8 | 92 | ||
| Latvija | 1 | 1 | 7 | 18 | 28 | 72 | ||
| Litvanija | 1 | 1 | 11 | 49 | 18 | 82 | ||
| Luksemburg | – | 1 | 4 | 11 | 27 | 73 | ||
| Mađarska | 1 | 1 | 1 | 9 | 10 | 90 | ||
| Malta | 1 | 1 | 2 | 21 | 9 | 91 | ||
| Holandija | – | 1 | 8 | 12 | 40 | 60 | ||
| Austrija | 1 | 1 | 6 | 12 | 33 | 67 | ||
| Poljska | 1 | 1 | 33 | 86 | 28 | 72 | ||
| Portugal | 1 | 1 | 8 | 48 | 14 | 86 | ||
| Rumunija | 1 | 1 | 6 | 22 | 21 | 79 | ||
| Slovenjia | 1 | 1 | 12 | 29 | 29 | 71 | ||
| Slovačka | 1 | 1 | 3 | 33 | 8 | 92 | ||
| Finska | 1 | 1 | 17 | 15 | 53 | 47 | ||
| Švedska | – | 1 | 13 | 11 | 54 | 46 | ||
| Velika Britanija | – | 1 | 24 | 97 | 20 | 80 | ||
| Makedonija | 1 | 1 | 4 | 35 | 10 | 90 | ||
| Turska | 1 | 1 | 1 | 25 | 4 | 96 | ||
| Srbija | 1 | 1 | 3 | 19 | 14 | 86 | ||
| Island | 1 | 1 | 3 | 6 | 33 | 67 | ||
| Lihtenštajn | – | 1 | 5 | 5 | 50 | 50 | ||
| Norveška | – | 1 | 20 | 40 | 33 | 67 | ||
| Sve zemlje | 1 | 24 | 4 | 30 | 294 | 895 | 25 | 75 |
| – = n/a, : = podaci nisu dostupni | ||||||||
| Podaci od 29/10/2013-15/11/201 | ||||||||
Tabela 26 Zastupljenost žena u vladama zemalja EU
Naime, žene su i dalje značajno podzastupljene u izvršnoj vlasti kako na nivou BiH, tako i na nivou FBiH. Izraženo u procentima, radi se o samo oko 15% čelnih pozicija na nivou BiH koje zauzimaju žene. Ipak, u poređenju sa državama iz regije, situacija u BiH (ali ne i FBiH, gdje je učešće samo 6%) je osjetno bolja nego u Crnoj Gori (10% čelnih pozicija pripada ženama), Srbiji (14%), Makedoniji (10), ali ne i u Hrvatskoj (sa 20%, kao jedinoj od zemalja u regionu koja je, ipak, po postocima najbliža evropskim zahtjevima). Prema procentualnom udjelu žena na ministarskim pozicijama, stanje u FBiH se može porediti sa državama kao, npr., Saudijska Arabija i Kambodža, Turska i Azerbejdžan[3].
Na poziciji predsjednika Federacije BiH, od uspostavljanja ove funkcije 1994. godine, od 11 predsjednika bila je samo jedna žena u periodu od 2007. do 2011. godine (Borjana Krišto). Dalje, nijedna vlada u svom punom sazivu nije imala više od dvije ministrice od ukupno 17 ministarstava[4]. Idući na niže nivoe vlasti, muškarci su dominirali i kao predsjednici u svih deset kantona u FBiH, a među 100 kantonalnih ministara bilo je samo osam žena, i to najčešće u tzv. klasičnim ženskim portfeljima koji se bave stambenim pitanjima, socijalnom i zdravstvenom zaštitom, radom i obrazovanjem[5].
| Vlada FBiH
|
Godina | Ukupno | Muškarci | Žene | Muškarci (%) | Žene (%) |
| 2003 | 17 | 15 | 2 | 88,2 | 11,8 | |
| 2007 | 16 | 15 | 1 | 93,8 | 6,3 | |
| 2011 | 16 | 15 | 1 | 93,8 | 6,3 |
Tabela 27 Zastupljenost žena u Vladi FBiH
Na nivou kantona procenat žena ministrica varira od 0% do 30% i više. Najviše ministarskih pozicija na kantonalnom nivou žene zauzimaju u Tuzlanskom kantonu – četiri od 12, slijede Zeničko-dobojski i Bosanskopodrinjski kanton sa tri ministrice. Po dvije ministrice imaju vlade Zapadnohercegovačkog i Kantona Sarajevo (10 ministara) dok je po jedno ministarsko mjesto pripalo ženama u Unsko-sanskom kantonu i Kantonu 10. U Posavskom, Srednjobosanskom i Hercegovačko-neretvanskom kantonu nema nijedne ministrice.
| Kantonalne vlade (2011 – 2013) | Premijer/ka | Ukupno | Muškarci | Žene | Muškarci (%) | Žene (%) | |
| M | Ž | ||||||
| BPK | 1 | 8 | 5 | 3 | 62,5 | 37,5 | |
| HNK | 1 | 11 | 11 | 0 | 100 | 0 | |
| KS | 1 | 12 | 10 | 2 | 83,3 | 16,7 | |
| K10 | 1 | 8 | 7 | 1 | 87,5 | 12,5 | |
| PK | 1 | 8 | 8 | 0 | 100 | 0 | |
| SBK | 1 | 8 | 8 | 0 | 100 | 0 | |
| TK | 1 | 12 | 8 | 4 | 66,7 | 33,3 | |
| USK | 1 | 9 | 8 | 1 | 88,9 | 11,1 | |
| ZDK | 1 | 10 | 7 | 3 | 70 | 30 | |
| ZHK | 1 | 8 | 6 | 2 | 75 | 25 | |
| Ukupno | 10 | 0 | 94 | 78 | 16 | 83,0 | 17,0 |
Tabela 28 Zastupljenost žena u kantonalnim vladama
Premda je FBiH učinila dosta u smislu promoviranja rodne jednakosti u oblasti javnog života u ovom periodu kroz implementaciju UNSCR broj 1325, naročito uzevši u obzir strukturalne probleme i institucionalnu kompleksnost ovog entiteta, važno je naglasiti da se pitanje učešća žena u izvršnoj vlasti, nažalost, ne može riješiti jednostavno ciljanim promoviranjem veće zastupljenosti na pozicijama odlučivanja, već zahtijeva sveobuhvatno rješavanje problema rodne nejednakosti u svim segmentima društva. Izmjene u zakonskim okvirima su omogućile da se počnu planirati konkretni koraci kako bi se povećalo učešće žena u izvršnim organima. Međutim, u budućem periodu fokus treba da bude na razradi strategija i mjera koje su pokazale praktične rezultate u drugim zemljama sa sličnim političkim sistemom kao što je ovaj u FBiH.
[1]Postoji razlika u pozicijama muškaraca i žena u vlasti u zemljama članicama EU: Muškarci su češće na pozicijama koje se tiču vanjskih i unutrašnjih odnosa, odbrane i pravde dok su žene na pozicijama koje se tiču zdravstva, školstva i socio-kulturnih portfelja (European Commission – Directorate-General for Justice, 2013).
[2]EU (2013), Women and men in leadership positions in the European Union – A review of the situation and recent progress.
[3]UN WOMEN, Women in Politics: 2014 (preuzeto sa
http://www.unwomen.org/lo/what-we-do/~/media/8FD64A021C8840AC9AE6906D50658487.ashx).
[4]U mandatnom periodu od 2003. do 2007. godine bile su dvije ministrice, dok su u narednim mandatima žene zauzimale samo po jednu ministarsku poziciju na ovom nivou vlasti.
[5]Žene ministrice su najčešće na čelu kantonalnih ministarstava pravosuđa i uprave (KS, ZDK, ZHK), obrazovanja (BPK, TK i ZHK), socijalne politike (KS i BPK), zdravstva (TK i ZDK), finansija (TK i ZDK), prostornog uređenja i okoliša (BPK i USK) i preduzetništva (TK i K10).